Therapieland PS – eerste editie: implementatie-intenties

Onze eerste Therapieland PS

Afgelopen maand was het zover: onze eerste Therapieland PS. Een tweemaandelijkse bijeenkomst waarin teamleden van Therapieland en onderzoekers uit het veld in gesprek gaan over de wetenschap achter e-Health. Tijdens deze eerste editie ging het over implementatie-intenties. Deze intenties zijn gelinkt aan het opstellen van doelen. Hoe zit dit?

 

Intention-behaviour gap

Wanneer je een doel opstelt, doe je dit meestal om iets te bereiken. Dit wordt ook wel de goal intentie genoemd: ik heb de intentie om ‘iets’ te bereiken. Je wilt gezonder leven, meer sporten of bijvoorbeeld meer aandacht geven aan vrienden. Binnen een behandeling kunnen deze doelen ook worden opgesteld. Een cliënt wil vaker bewegen of gezonder eten. Maar met alleen het omschrijven van je doel ben je er nog niet. In de praktijk leidt het opstellen van het doel nog niet direct tot het uitvoeren van het gewenste gedrag. ‘Ja, ik wil meer sporten’, maar ‘nee, ik sport eigenlijk niet meer dan voorheen’. ‘Ja, ik wil meer aandacht geven aan vrienden’, maar ‘nee, ik heb die ene vriend nog steeds geen bericht gestuurd’. Dit gat wordt de intention-behaviour gap genoemd en wordt veroorzaakt door alle obstakels die je tegenkomt, zowel bewust als onbewust. Een tegenvaller, een hardnekkige gewoonte, je omgeving die niet meehelpt, allerlei redenen die het behalen van je doel in de weg kunnen staan.

Het blijkt dat de invloed van deze obstakels vaak wordt onderschat en dat de eigen wilskracht wordt overschat. Wilskracht is als een spier die uitput. Je houdt het nieuwe gedrag een paar weken vol en wanneer je ‘s avonds na een lange dag thuiskomt, is het moeilijker om niet weer te vervallen in de oude gewoonte. Het zou fijn zijn als je minder op je wilskracht zou hoeven te leunen bij het behalen van je doel.

 

Gedrag en situatie

Daar komen de implementatie-intenties om de hoek kijken. Implementatie-intenties draaien om het waar, wanneer en hoe, en zijn te herkennen aan een bepaalde structuur: In situatie X, voer ik gedrag Y uit, om doel Z te behalen. Het gaat vooral om dat eerste gedeelte: in situatie X, voer ik gedrag Y uit – dat is de implementatie-intentie. Stel je hebt als doel om fitter te worden. Een implementatie-intentie zou dan kunnen zijn: ‘Voordat ik ‘s ochtends onder de douche stap, doe ik eerst tien push-ups in mijn slaapkamer’.

Het binnenlopen van je badkamer en het zien van de douche wordt vanaf dat moment je externe cue. Je wordt automatisch herinnerd aan het gedrag dat je wilt uitvoeren (de push-ups) en dit maakt de kans groter dat je dit ook gaat doen. De cue voor gedragsverandering wordt dus geëxternaliseerd, hij wordt verplaatst naar de omgeving. Dit is belangrijk, omdat we normaal gesproken veel van ons gedrag uitvoeren vanuit gewoontes en vanuit interne cues. Het wordt makkelijker om het gedrag uit te voeren als een externe cue ons hieraan herinnert. Wanneer de implementatie-intentie duidelijk is opgesteld hoef je je minder bewust te zijn van je doel om je gedrag te veranderen. Op deze manier helpen implementatie-intenties ons om onze zelfregulatie te automatiseren.

 

Onderzoek

Het opstellen van een doel wordt effectiever wanneer dit gekoppeld wordt aan een implementatie-intentie [1], het kan helpen om gezonder te eten [2], of om een afspraak voor screeningsonderzoek bij te wonen [3]. Wel blijkt dat er bepaalde voorwaarden zijn om deze effectiviteit te behalen:

1. Je moet zelf gemotiveerd zijn om je gedrag te veranderen, je moet het willen.
2. De situatie moet specifiek zijn, dus: ‘elke woensdagavond, als ik om 18:00 uur thuiskom uit werk, doe ik mijn sportkleren aan, loop ik naar buiten en loop ik 30 minuten hard in het park naast mijn huis.’ En niet: ‘elke woensdagavond ga ik hardlopen’.
3. Het gedrag moet specifiek zijn, dus: ‘30 minuten hardlopen in het park naast mijn huis’. En niet: ‘sporten’.

Heb jij zelf bepaalde doelen die je zou willen behalen, of begeleid je cliënten die een doel nastreven? Stel een implementatie-intentie op: waar, wanneer, hoe. Het is absoluut het proberen waard!

P.S. In de volgende Therapieland PS, op vrijdag 6 december 2019, gaan we met Dr. Saskia M. Kelders (assistent professor aan de Universiteit Twente) in gesprek over engagement in e-Health. Hoe kunnen we engagement meten? En hoe kunnen we engagement bevorderen? Ook hier zullen we weer een blog aan wijden.

 

Bronnen:

Gollwitzer, P. M., & Sheeran, P. (2006). Implementation intentions and goal achievement: A meta‐analysis of effects and processes. Advances in experimental social psychology, 38, 69-119. Lees het artikel hier.

Armitage, C. J. (2004). Evidence that implementation intentions reduce dietary fat intake: A randomized trial. Health Psychology, 23(3), 319. Lees het artikel hier.

Sheeran, P., & Orbell, S. (2000). Using implementation intentions to increase attendance for cervical cancer screening. Health Psychology, 19(3), 283. Lees het artikel.