e-Health bij chronisch somatische aandoeningen

Therapieland PS is een tweemaandelijkse bijeenkomst waarin teamleden van Therapieland en onderzoekers uit het veld in gesprek gaan over de wetenschap achter e-Health. Tijdens deze editie ontvingen wij Katja Cardol (promovendus, docent en therapeut Gezondheids-, Medische en Neuropsychologie, sportpsycholoog) & Jessy Terpstra (promovendus, docent en therapeut (PioG) Gezondheids-, Medische en Neuropsychologie) van Universiteit Leiden. Zij spraken met ons over onderzoek naar e-Health bij chronisch somatische aandoeningen. Met welk doel wordt e-Health ingezet bij deze groep en op wat voor manier?

 

 

Chronische somatische aandoeningen

Ongeveer tien miljoen mensen in Nederland hebben een chronische lichamelijke ziekte (Volksgezondheidenzorg, 2020). Er wordt over een chronische ziekte gesproken op het moment dat er geen zicht is op volledig herstel. Meer dan de helft van de Nederlandse bevolking heeft dus te maken een chronische ziekte, zoals chronische pijn, artrose, diabetes of nierschade. Het percentage mensen met een chronische ziekte neemt toe met de leeftijd. Door de vergrijzing zijn er dus steeds meer chronisch zieken en is er een toenemende behoefte aan hulp. Interventies die zich richten op zelfmanagement kunnen mogelijk een deel van deze hulpvraag beantwoorden. Uit onderzoek komt namelijk naar voren dat het bevorderen van zelfmanagement zorgt voor een afname van artsbezoeken, ziekenhuisopnames en langetermijncomplicaties.

 

 

Zelfmanagement

Zelfmanagement wordt gedefinieerd als het vermogen van een persoon om om te gaan met de symptomen, behandeling, lichamelijke en psychosociale gevolgen, en leefstijlveranderingen die gepaard gaan met het leven met een of meer chronische aandoeningen (Barlow et al., 2002; Mc Gown, 2005). Je kunt het zien als iemand de vaardigheden aanleren om met de chronische ziekte om te gaan. De interventies die zelfmanagement vergroten bestaan uit drie aspecten: kennis, gedrag en cognities.

 

Het eerste aspect, kennis, wordt vergroot door middel van psycho-educatie over de ziekte en het aanleren van ziektegerelateerde vaardigheden. Het tweede aspect, gedrag, kan veranderd worden door leefstijlverandering en ziektemanagement. Het derde aspect, cognities, wordt veranderd door onder andere cognitieve herstructurering. E-Healthinterventies kunnen een belangrijke rol spelen in deze drie aspecten van zelfmanagement. Een verhoogde mate van zelfmanagement kan onder andere leiden tot een toename in zelfeffectiviteit, het beter volhouden van de nieuwe leefstijl en het beter omgaan met tegenslagen. 

 

 

e-Health

In een meta-analyse van Van Beugen et al. (2014) komt naar voren dat begeleide CGT middels e-Health een positief effect heeft op het psychische welzijn, de lichamelijke klachten en de kwaliteit van leven. De meest consistente verbeteringen werden gevonden op de ziekte-specifieke uitkomstmaten, wat aanmoedigt om verder onderzoek te doen naar het op maat maken van de interventies. Universiteit Leiden doet voor verschillende chronische ziekten, zoals chronische pijn en nierschade, onderzoek naar op maat gemaakte e-Health.

 

Er wordt gebruik gemaakt van generieke modules, die per persoon geselecteerd kunnen worden. Op het moment dat een patiënt zich aanmeldt, wordt er gestart met een screening. Hieruit komt een zogenoemde profielkaart, waarop de aandachtsgebieden voor de patiënt staan. Op basis hiervan wordt een keuze gemaakt ten aanzien van de interventie. Volgens het principe van stepped care wordt er dan wel of geen extra zorg geadviseerd. Bij lichte problematiek worden de interventies met name op het aspect kennis gericht. Bij relatief ernstige aanpassingsproblemen richten de interventies zich op de aspecten gedrag en cognities.

 

Uit twee casestudies (Koulil et al., 2018) naar op maat gemaakte interventies komen de eerste veelbelovende resultaten naar voren. Er is hierbij nog wel verder onderzoek nodig naar welke  factoren daar precies verantwoordelijk voor zijn. Katja en Jessy hebben in deze bijeenkomst verteld over de lopende onderzoeken naar chronische pijn en nierschade waar zij actief bij betrokken zijn, we zijn benieuwd naar de uiteindelijke resultaten en wensen hen veel succes bij het vervolg van het onderzoek! 

 

PS.

Door de huidige situatie hebben we helaas nog geen volgende Therapieland PS kunnen plannen. Dit hopen we snel weer te kunnen doen. En natuurlijk volgt er dan ook weer een nieuwe blog!

 

 

Literatuur

Koulil, S. S. V., Ferwerda, M., Van Beugen, S., Van Middendorp, H., Van de Kerkhof, P., Van Riel, P. L., & Evers, A. W. (2018). Tailored therapist-guided internet-based cognitive-behavioural treatment for psoriasis and rheumatoid arthritis: two case reports. Acta dermato-venereologica, 98(1-2), 225-233

 

Van Beugen, S., Ferwerda, M., Hoeve, D., Rovers, M. M., Spillekom-van Koulil, S., van Middendorp, H., & Evers, A. W. (2014). Internet-based cognitive behavioral therapy for patients with chronic somatic conditions: a meta-analytic review. Journal of medical Internet research, 16(3), e88.

 

Volksgezondheidenzorg.info (2020). Aantal mensen met een chronische aandoening bekend bij de huisarts. Geraadpleegd van Volksgezondheid en zorg.